تأثیرات باور نکردنی پاداش به حافظه برای یادگیری

یکی از مهم‌ترین دلایل بقا انسان‌ها، یادگیری امور مختلف بوده است. این توانمندی کمک می‌کند تا دیده‌ها، شنیده‌ها و خوانده‌هایشان را در خاطر خود ثبت کنند و برای داشتن زندگی راحت و بدون دردسر، دانسته‌های خود را به کار بگیرند. افراد با توجه به سبک زندگی، شغل، تحصیل و… باید روزانه داده‌های زیادی را به خاطر بسپارند. از طرفی اطلاعات این جهان روز به روز افزایش پیدا می‌کند و گاهی به خاطر سپردن این موارد برای آن‌ها بسیار دشوار می‌شود. هر شخص برای تقویت کردن حافظه خود، تکنیک مخصوصی دارد اما روشی که تقریباً برای همه افراد کاربرد دارد، پاداش به حافظه برای یادگیری است.

مغز ما چگونه اطلاعات را حفظ و بازیابی می کند؟

طبق گفته روان‌شناسان، ذهن برای یادگیری یک موضوع سه مرحله را پشت سر می‌گذارد که در نهایت ارتباط مستقیمی با پاداش به ازای یادگیری دارد.

1. در اولین مرحله که کدگذاری نامیده شده است؛ افراد داده‌های وارد شده به ذهن را در حافظه کوتاه مدت و یا بلند مدت ذخیره می‌کنند. البته ذهن برای این کار ابتدا نشانه‌هایی در نظر می‌گیرد تا در آینده با مشاهده و یا یادآوری این نشانه‌ها، تمامی مطلب به یاد آورد. به عنوان مثال برای یک نویسنده، قلم یک نوع نشانه محسوب می‌شود و با مشاهده آن به یاد نوشتن می‌افتد.
2. مرحله دوم هنگامی اتفاق می‌افتد که مدت زمان زیادی از وارد شدن اطلاعات به ذهن می‌گذرد. به بیان ساده‌تر، پس از وارد شدن اطلاعات به ذهن افراد، شرایط مختلفی از جمله خواب، مشکلات ذهنی و… را تجربه می‌کنند. از این جهت میان وارد شدن مطالب به ذهن و یادآوری آن فاصله می‌افتد که به موجب این موارد بخشی از اطلاعات ثبت شده در ذهن از بین خواهند رفت. گذر زمان این مسئله را تشدید می‌کند، در واقع هر چه مدت بیشتری از وارد شدن اطلاعات به ذهن بگذرد، امکان تحلیل رفتن آن نیز بیشتر می‌شود.
3. سومین و آخرین مرحله، بازیابی اطلاعات است که ارتباط مستقیمی با مرحله اول دارد. در این قسمت افراد با مشاهده، نشانه‌هایی که در ذهن خود ثبت کرده بودند، برخی از اطلاعات را بازیابی می‌کنند. البته ممکن است که تمامی اطلاعات نیز با مشاهده آن نشانه، بازیابی شوند. مؤسسه بنیاد دانش با سال‌ها تلاش در زمینه‌های مختلف تحصیلی به این موضوع پی برده است که علم آموزان نیز با علم به داشتن پاداش، میزان یادگیری بالاتری دارند!

پاداش دادن به ذهن چه تأثیراتی در یادگیری دارد؟

پاداش به حافظه برای یادگیری تأثیرات شگفت‌انگیزی دارد، به عبارتی دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که پاداش دادن به ذهن می‌تواند موجب تقویت حافظه شود. محقق‌ها در 2022 تعدادی داوطلب را برای شرکت در پژوهش خود جمع‌آوری می‌کنند. طی این آزمایش 16 فیلم کوتاه از زندگی روزمره مردم مانند رسیدگی به امور منزل، صحبت کردن پشت تلفن و… به این افراد نشان داده می‌شود. پس از مشاهده فیلم توسط این افراد، سؤال‌های غیر منتظره و نامربوط از ایشان پرسیده می‌شد که ارتباطی به سکانس‌های پخش شده ندارد. در مرحله بعد محققان، اطلاعاتی از 16 فیلم پخش شده برای داوطلب‌ها بازگو کردند و از آن‌ها خواستند تا بگویند که این اطلاعات صحیح هستند یا خیر. این سؤالات درباره مفهوم کلی فیلم‌ها، جزئیات تصاویر از جمله رنگ لباس بازیگر، نکاتی که در معرض توجه نبودند مانند وسیله‌های موجود در صحنه و… بوده است.

در این مرحله محققین برای سنجش پاداش به ازای یادگیری، داوطلبین را به دو دسته تقسیم کردند و به یک گروه از آن اطلاع دادند که با پاسخگویی به سؤالات هر سکانس یک میلیون تومان به شما تعلق خواهد گرفت؛ در حالی که گروه دیگر فکر می‌کردند قرار است فقط مبلغ صد هزار تومان جایزه دریافت کنند. نتیجه این آزمایش نشان می‌داد که پاداش به حافظه برای یادگیری یک شیوه کاملاً کاربردی است، زیرا گروهی که از مقدار پاداش نهایی مطلع شده بودند، جزئیات بیشتری از سکانس‌های فیلم، در خاطر داشتند. سرعت پاسخ‌دهی این افراد نشان می‌داد که هیچ روش خاصی برای به خاطر سپردن این سکانس‌ها نداشتند و به همان شیوه قبل به سؤالات پاسخ داده‌اند، با این تفاوت که حالا مقدار پاداش نهایی برای آن‌ها روشن شده بود و انگیزه کافی برای ثبت جزئیات در ذهن را داشتند.