یک طرح کلی از راهی که باید برای رضایت شغلی افزون‌تر برگزید
همه همیشه از خودشان، پدر و مادرشان، معلم‌شان، شریک زندگی‌شان یا درمانگرشان می‌پرسند بهتر است چه مسیر شغلی را انتخاب کنم؟ آینده شغلی‌ام چه می‌شود؟ چه مسیری را پیش‌رو دارم؟
مطالعه این مقاله کمک می‌کند که به پاسخ این سوالات دست پیدا کنید، مسیر موفقیت را طراحی کنید و به‌احتمال زیاد به جایگاه دلخواه‌تان برسید. با مقاله‌ای که تیم تحریریه بنیاد دانش برای شما آماده کرده‌اند همراه شوید….
۱. چرا شغل؟
از ضرورت‌های زندگی ما در دنیای پرسرعت و بی‌رحم امروز داشتن شغل است و اغلب ما می‌کوشیم، با وجود همه‌ی شرایط سختی که در زندگی و مسیرمان هست، در شغلمان مدام موفق‌تر باشیم. گاهی خودمان هم نخواهیم، شرایط و اقتضائات دور و برمان ما را وادار می‌کنند.
داشتن شغل و جایگاه شغلی راضی‌کننده‌ای که برخی آن را رویا می‌پندارند، در دسترس است، اگر با توجه به شرایط، این مسیر مهم را به درستی طراحی کنیم.
اما باید از اصول طراحی این مسیر و چگونه پیمودن مراحل آن آگاه باشیم. این خودش بخشی از موفقیت است.
۲. مسیر شغلی چیست و چه سودی دارد؟
اینجا می‌کوشیم به این پرسش کلیدی و حیاتی پاسخ دهیم.
خیلی ساده؛ مسیر شغلی، همان راهی است که افراد برای رسیدن به شغل و جایگاهِ شغلی دلخواه‌شان می‌پیمایند؛ به طوری که در انتها احساس رضایت داشته و به هدفی که گذاشته‌اند، دقیقا یا نسبتا دست پیدا کرده باشند.
در حقیقت مسیر شغلی یادگیری همزمان دانش و مهارت در راه رسیدن به جایگاهی است که فرد بیش‌ترین توانایی و رضایت را در آن دارد.
با این حساب هدف این مسیر می‌تواند دستیابی به یک شغل خاص یا ارتقای جایگاه شغل فعلی افراد باشد.
۳. دو نکته‌ی مهم درباره مسیر شغلی
یکم؛ مسیر شغلی راهی یک طرفه، یکدست و همواره صعودی و روبه بالا نیست و در این مسیر ممکن است پسرفت‌ها یا دوربرگردان‌هایی هم تجربه کنیم و از آن‌ها چاره‌ای نیست.
دوم؛ مسیر شغلی هر فردی، احتمالا اختصاصی است؛ چرا؟ چون افراد باید با توجه دقیق به مهارت‌ها و توانایی‌هایی که خودشان دارند، مسیر شغلی‌شان را طراحی کنند.
در مسیر شغلی به پرسش‌هایی ازجمله کی هستید، چه توانایی‌هایی دارید، چه شغلی با شخصیت شما متناسب است، چگونه باید به این شغل دلخواه برسید و احتمالا فکر می‌کنید در چندسال آینده از نظر کاری به چه جایگاهی برسید، پاسخ دهید. سوالات و پاسخ‌هایی اغلب متناسب با شناخت شخصی از خودتان.
۴. مراحل طراحی مسیر شغلی
در طراحی مسیر شغلی به همه عوامل تاثیرگذار دقت کنید تا در نیمه راه دچار اشتباه نشوید. مراحل طراحی این مسیر را می‌توان به صورت زیر تقسیم‌بندی کرد:
یکم؛ ارزیابی؛
چندان‌که بالاتر گفتیم، پیش از طراحی این مسیر مهم، باید به یک ارزیابی از خودتان برسید؛ یا خود فرد باید به این ارزیابی برسد؛ پدر و مادران در آن همکاری کنند یا یک مشاور متخصص به فرد کمک کند.
حتی در سنت و روال کاری برخی سازمان‌‌ها و موسسات، کارشناسان ارزیابی‌ای مشغول به کارند که این کار را برای شناسایی توانایی‌های بالقوه کارکنان انجام می‌دهند تا هر فرد را با توجه به ویژگی‌های‌اش دارد، در بخشی متناسب با ویژگی‌های‌اش به کار گمارند.
دوم؛ تعیین هدف؛
پس‌از ترسیم یک ارزیابی دقیق از خود، حالا بنابر توانایی و مهارت‌ها باید هدف را در این مسیر تعیین کرد.
باید هدفی که برای مسیر شغلی خود تعیین می‌کنید با ویژگی‌های شما سازگاری و همخوانی داشته باشید مثلا اگر مقرراتی بودن یا منعطف نبودن ساعت کاری یک شغل برای‌تان دشوار است نباید به فکر کارمند شدن در یک شرکت یا سازمان باشید و بایست به سراغ انتخاب‌های دیگر بروید. حتی اگر مدیر کارمندان هم باشید، از این جایگاه ظاهرا برجسته راضی نخواهید بود.
افراد باید بکوشند تیپ شخصیتی که دارند بشناسند و براساس آن اهداف شغلی را تعیین کنید.
اگر سراغ مشاور هم نرفته‌اید دستکم برای اینکه بدانید چه تیپ شخصیتی دارید، می‌توانید از تست‌های شخصیت‌شناسی که کم هم نیستند، استفاده کنید.
سوم؛ روبه‌رو کردن انتظارات و هدف شغلی مورد نظر؛
برای اینکه ضریب‌ِ خطا در طراحی مسیر شغلی را کاهش دهیم، باید به برخی سوالات درباره‌ی هدف تعیین شده‌تان پاسخ دهیم.
باید انتظارات را از هدف تعیین‌شده روشن کرد و بررسی کرد که شغل مطلوب تا چه اندازه می‌تواند این انتظارات را برآورده کند.
مثلا به این چنین سوالاتی باید پاسخ داد: «کدام علایق من بیش از بقیه در این شغل نهفته است؟ از این شغل چه می‌خواهم؟ نقطه قوت من چه‌قدر در این شغل نقش دارد؟»
چهارم؛ تقویت مهارت‌های مورد نیاز هدف؛
پس‌از اینکه هدف روشن شد و انتظارات با آن تطبیق داده شده و احتمالا مدت زمانی که بنابر توانایی افراد برای رسیدن به این هدف نیاز است، تعیین شد، باید به مهم‌ترین قسمت مسیر شغلی، یعنی تقویت مهارت‌های مورد نیاز پرداخت.
مثلا می‌دانیم برای رسیدن به هدف تعیین‌شده چهارسال زمان نیاز است؛ باید در این چهارسال، افراد مهارت‌های‌شان را افزایش دهند؛ از روش‌های مختلف می‌توان بدین مهم پرداخت: شرکت در کلاس‌های آموزشی، گذراندن دوره‌های کارآموزی، مطالعه، دریافت مدرک و گواهی‌نامه‌ی لازم، دریافت مدرک تحصیلی مورد نیاز و سابقه کار.
پنجم؛ ساخت رزومه؛
این آخرین مرحله از طراحی مسیر شغلی است.
حالا با توجه به مهارت‌هایی که برای رسیدن به این هدف و شغل موردنظر، کسب شده، احتمالا افراد این آمادگی را در خود می‌بینند که از پس این شغل مورد نظر برمی‌آیند؛ پس باید خودشان را به شرکت یا سازمان‌های هدف‌شان بشناسانند.
نیاز است که یک رزومه برای معرفی به مدارس یا شرکت‌ها آماده کرد که در آن به همه‌ي مهارت‌ها و مدارس و دوره‌های گذرانده‌شده اشاره شده باشد و دقیقا و واقعا، خود فرد و تخصص‌شان معرفی شده باشد.
حتی شاید افراد نخواهند در شرکت، موسسه یا سازمانی مشغول به کار شوند و کار آزاد و مستقل(فریلنسر) یا پروژه‌ای را ترجیح می‌دهند، یا می‌خواهند کسب‌وکار خودشان را راه بیندازند، اما بازهم معرفی تخصصی فرد، به کارفرماها لازم می‌شود؛ پس بهتر است رزومه‌ای تدارک دیده شده باشد.
۵. برنامه‌ریزی مسیر شغلی هیچ وقت دیر نیست
نکته‌ی مهم و کلیدی برای موفقیت این است که هیچ‌وقت برای برنامه‌ریزی و طراحی مسیر شغلی دیر نیست و هر زمان که نیاز به تغییر شغل است می‌توان راه جدیدی را آغاز کرد.
آن‌چنان که گفتیم، مسیر شغلی در نهایت به توسعه فردی کمک می‌کند و برای توسعه‌ی فردی، ایجاد شغل بهتر و شرایط مطلوب‌تر، اغلب اوقات، دیر نیست.
برنامه‌ریزی مسیر شغلی اهداف و چشم‌اندازهای شما را روشن می‌کند اما فراموش نکنیم که لازمه‌ی برنامه‌ریزی مسیر شغلی شناخت دقیقی است از علایق و مهارت‌ها.
با خودشناسی است که فرد می‌تواند بداند کدام مهارت‌های شغلی را دارد و مسیر پیشرفتش را باید از کجا آغاز کند، از کجا به مسیر دیگری وارد شود، دوربرگردانی را بپیماید یا مسیر قبلا متوقف‌شده‌ای را باز پی بگیرد.
مسیر شغلی به ما می‌آموزد که دستیابی به شغل مورد نظر و ارتقا جایگاه فعلی دور از دسترس نیست اما باید برای آن دستکم برنامه‌ریزی دقیقی داشت.
